تکواندو (کره‌ای: 태권도/跆拳道) شیوه‌ای کره‌ای از هنرهای رزمی و یکی از رشته‌های ورزشی المپیک است. تکواندو ورزش ملی کره جنوبی و دارای بیشترین تعداد ورزشکار در میان ورزش‌های رزمی در سراسر دنیاست.

تکواندو یک رشته رزمی نمایشی مدرن محسوب می‌شود که پس از جنگ جهانی دوم با کوشش استادان هنرهای رزمی کره جنوبی و با تلفیق رشته اوکیناوایی کاراته و هنرهای رزمی سنتی کره‌ای همچون تکیون و سوباک پایه‌گذاری شد. به تکواندو، کاراته کره‌ای نیز گفته میشود . استیل خاص این رشته دفاعی که متکی بر ضربات پا با حداکثر و در اکثر اوقات با حداکثر قدرت و سرعت است و بر حفظ فاصله فیزیکی با دشمن و طراحی فنون برای دور کردن مهاجم تأکید دارد، آن را از تمام سبک‌های رزمی موجود در دنیا متمایز می‌کند.همچنین دارای دفاع شخصی است،که اکثرا آن را به رسمیت نمی‌شناسد البته در این هنر رزمی از اعضای دیگر بدن مانند دست برای ضربه مشت و دفاع و هل دادن حریف و… نیز استفاده می‌شود. رده‌بندی کمربندهای تکواندو «سفید»، «زرد»، «سبز»، «آبی»، «قرمز»، «مشکی دان۱ الی مشکی دان۱۰» است.

فلسفه رنگ‌های کمربند در تکواندو

به‌طور کلی ۶ کمربند در مقاطع گوناگون این ورزش وجود دارد.

کمربند سفید: که نشان دهنده بی‌گناهی است. در این مرحله نو آموزان هیچ چیز در مورد تکواندو نمی‌دانند.

کمربند زرد: نشان دهنده زمینی است که در آن گیاه جوانه می‌زند و در اصل تکواندو در نوآموز در حال شکل گرفتن است.

کمربند سبز: نشان دهنده این است که این گیاه جوانه زده رشد می‌کند یعنی فنون تکواندو در حال پیشرفت است و دارد هنوز رشد می‌کند.

کمربند آبی: نشان دهنده این است که گیاه در حال رشد به درخت تبدیل شده‌است؛ یعنی فنون تکواندو در ورزشکار به حد مطلوب رسیده‌است.

کمربند قرمز: نشان دهنده خطر است و در این مرحله ورزشکار باید مواظب حریف خود باشد و او را دور نگه دارد.

کمربند سیاه: درست نقطه مقابل سفید است؛ بنابراین نشان دهنده مهارت کامل در تکواندو است و نشان می‌دهد که دارنده این مهارت نسبت به تمام ترس‌ها و بدی‌ها نفوذناپذیر است. باید این نکته را هم یادآور شویم که هر کدام از این کمربندها خود دارای درجات متفاوتی است که آن‌ها هم هر کدام برای خود فلسفه ای دارند. برخلاف برخی تصورات عمومی از نظر بعضی از افراد ورزش‌های رزمی با خشونت همراه هستند اما اگر فلسفه درون این ورزش را بدانیم به ظرافت نهفته در این ورزش بیشتر پی می‌بریم.

انواع خطا و امتیازات

پشت سر، پشت گردن، پشت کمر و از کمر به پایین خطای عمد گفته می‌شود و ضربه در صورت و کنا صورت و از گردن تا کمر امتیازدارد. البته صدای ضربه باید به گوش داور برسد و اگر با یک حرکت پا به حریف ضربه وارد شود و او نتواند به بازی ادامه دهد داور به او «ناک اوت» اعلام می‌کند. تکواندو یکی از منظم‌ترین و علمی‌ترین هنرهای رزمی سنتی کره ای است، که چیزی بیش از صرف مهارت‌های مبارزه فیزیکی به افراد یاد می‌دهد. این نظم و انضباطی است که از طریق آموزش بدن و ذهن، راه‌های تقویت روح و بالا بردن سطح زندگی را به افراد نشان می‌دهد. امروزه، تکواندو تبدیل به یک ورزش جهانی شده و توانست است شهرتی بین‌المللی به دست آورد. تکواندو یکی از بازی‌های رسمی المپیک است. ضربه زدن به قسمت های سفید هوگو امتیازی ندارد. بر اساس قانون جدید کیوروگی ضربه زدن به گلو و مشت زدن به صورت حریف اخطار و دکتر صدا زده میشود و یک دقیقه وقت گرفته میشود.

تجهیزات و نکته‌های ورزش تکواندو

تجهیزات ایمنی شامل این موارد می‌باشد:هوگو (محافظی شبیه به جلیقه ضد گلوله)، کلاه برای محافظت از سر، نقاب برای محافظت از صورت، باده و ساباده (ساق بند و ساعد بند) و نانشی تنها در این رشته مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای سایر ورزشهای رزمی چینی وسایل ایمنی وجود ندارد. شماره مبارزین باید پشت پیراهن آنها نصب گردد. اندازه شماره مبارزین بزرگسال ۲۵ × ۲۵ سانتیمتر و شماره مبارزین نوجوان و خردسال ۱۵ × ۱۲ سانتیمتر می‌باشد. تمرینات تکواندو به‌طور سنتی با پای برهنه انجام می‌شود، هرچند گاهی اوقات ممکن است کفش‌های رزمی پوشیده شود

نام تکواندو چگونه انتخاب شد

در دوره باستان، انسان هیچ چیزی بیش از دست خالی نداشت تا از خودش دفاع کند لذا طبیعتاً به مبارزات برپایه همین دست خالی روی آورد. بعدها که ساخت سلاح‌ها و توسعه آن‌ها برای حمله یا دفاع آغاز گردید، بازهم مردم از مبارزه با دست خالی لذت می‌بردند که این بار برای تقویت قوای جسمی شان این کار را انجام می‌دادند و همچنین برای نشان دادن رسوم قبیله‌ای شان؛ مثلاً برخی قبیله‌ها سبک خاصی برای مبارزه داشته‌اند مانند سبک‌های مار، پلنگ و… که هرکدام برای فخر فروختن قبیله‌ای برای قبیله دیگر بود.^[۳]

در دوران‌های اولیه شبه جزیره کره، آن‌ها سه قبیله اصلی داشتند که هرکدام از هنرهای رزمی خودشان در رقابت‌های تشریفاتی مذهبی استفاده می‌کردند. در همین مسابقات بود که مردم آرام آرام با کسب تجربه از تکنیک‌های مبارزات همدیگر توانستند بر چهارپایان وحشی نیز غلبه کنند که همین دفاع‌ها و حملات مردم آن زمان یکی از منابع تحلیل‌های امروز ما به حساب می‌آید.^[۳]

بسیاری بر این باورند که همین حرکات پایه تکواندوی امروزی به حساب می‌آید که نام این ورزش نیز از نام‌های سوباک و تائه کیون و … نشات گرفته‌است.^[۳] کلمه تکواندو از سه بخش تشکیل می‌شود.

• «چاریوت» خبردار ایستادن
• «کیونگ ره» احترام گذاشتن
• «تکوان» چشم و اطاعت کردن
• «آپ» جلو
• «یوپ» بغل
• «دیت» پشت
• «چاگی» ضربه با پا
• «جیروگی» ضربه با دست
• «ماکی» یا «ماگی» دفاع کردن

شمارش اعداد در تکواندو

یک: هانا/ دو: دول (تول)/ سه: ست/ چهار: نت/ پنج: داسوک/ شش: یاسوک/ هفت: ایل کوپ/ هشت: یادول/ نه: آهوپ/ ده: یول.

۱:اولین: ایل/ دومین: ایی/ سومین: سام/ چهارمین: سا/ پنجمین: او/ ششمین: یوک/ هفتمین: چیل/ هشتمین: پال/ نهمین: کیو/ دهمین: شیپ.

تکواندو نوین

س از پایان جنگ و آزادی کره ورزش‌های رزمی سنتی این کشور تا حد زیادی با رشته‌های ژاپنی همانند کاراته، کندو و جودو آمیخته شده بود، در عین حال بسیاری از رزمی کاران کره هم با آموختن هنرهای رزمی چینی آن‌ها را وارد کره کرده بودند. در آن زمان بیشتر اصطلاح‌های «تانگ سو دو» و «کونگ سو دو» برای نام‌گذاری ورزشی که بعدها به تکواندو معروف شد، به کار می‌رفت.

در یازدهم آوریل سال ۱۹۵۵ نام تکواندو توسط ژنرال چوی هنگ هی در جلسه‌ای در کره بر روی هنر رزمی کره‌ای‌ها ثبت گردید و از سوی مقامات سیاسی به رسمیت شناخته شد. در شناساندن و ارائه تکواندو نوین از زحمات و تأثیرات به سزای ژنرال چوی هونگ هی بنیان‌گذار تکواندو نمی‌توان به سادگی گذشت و این حقیقتی غیرقابل انکار است. در سال ۱۹۶۵ انجمن تکواندو کره و در سال ۱۹۶۶ فدراسیون بین‌المللی تکواندو (I.T.F) در کره، و در سال ۱۹۷۳ فدراسیون جهانی تکواندو (W.T.F) با حمایت رجال سیاسی کره جنوبی تأسیس شد.^[۴]

تلاش برای بازسازی تکواندو و بازگرداندن آن به حالت اصلی خود در نهایت منجر به تبدیل این رشته به ورزش ملی کره و محبوبترین سبک رزمی در سراسر دنیا شد:

• ۱۹۵۹ – «انجمن تا سو دو» تأسیس شد. هدف این نهاد ایجاد یگانگی در هنرهای رزمی کره‌ای بود.^[۵]
• ۱۹۶۲ – تکواندو به عنوان یک بازی رسمی به چهل و سومین دوره بازی‌های ملی کره جنوبی وارد شد.
• ۱۹۶۵ – «انجمن تا سو دو» به «انجمن تکواندو» تغییر نام داد.
• ۱۹۷۲ – کوکی وان تأسیس شد. این باشگاه تا امروز بالاترین مرجع فنی تکواندو بوده‌است.
• ۱۹۷۳ – تأسیس فدراسیون جهانی تکواندو(WTF)
• ۱۹۷۳ – برگزاری نخستین دوره بازی‌های جهانی این رشته در کره با شرکت ۲۰۰ ورزشکار از ۱۹ کشور. آمریکا، تایوان و مکزیک در جدول رده‌بندی پس از کره قرار گرفتند.
• ۱۹۷۶ – شورای بین‌المللی ورزش‌های نظامی «سیزم» تکواندو را به عنوان یکی از بازی‌های خود پذیرفت.
• ۱۹۸۳ – کمیته بین‌المللی المپیک «فدراسیون جهانی تکواندو» را به عنوان یکی از اعضای خود اعلام کرد.
• ۱۹۸۶ – برگزاری تکواندو به عنوان یک ورزش نمایشی در بازی‌های آسیایی سئول.
• ۱۹۸۸ – برگزاری تکواندو به عنوان یک ورزش نمایشی در المپیک سئول.
• ۱۹۹۴ – تکواندو به عنوان یک رشته رسمی در بازی‌های آسیایی هیروشیما برگزار شد.
• ۲۰۰۰ – در المپیک سیدنی تکواندو دومین هنر رزمی آسیایی (پس از جودو) شد که به عنوان یک رشته رسمی در المپیک برگزار می‌شود.

ترتیب رنگ کمربندهای رده در تکواندو:

1. کمربند سفید (پک تی) :نشانگر صداقت، پاکی، صفا، صمیمیت، صلح و دوستی و برادری می‌باشد که به عنوان دانه محسوب می‌شود.
2. کمربند زرد (نورانگ تی) :به عنوان خاک و آب و بارور ساختن کمربند سفید است.
3. کمربند سبز (نوک تی) :به عنوان جوانه‌ای که از خاک می‌روید.
4. کمربند آبی (چونگ تی) :به عنوان آب، هوا و اکسیژن است که به جوانه کمک می‌کند تا ریشه نماید.
5. کمربند قرمز (هونگ تی) :گلی که شکفته‌است.
6. کمربند مشکی (هوک تی) :به عنوان میوه آن گل است که درون هر میوه دانه‌هایی است که به عنوان شاگردان یا هر دانه به عنوان یک دان است.

ترتیب رنگ کمربندهای رده میانی در تکواندو: کمربند آبی،کمربند قرمز،کمربند مشکی(دان ۱ تا ۱۰)

پومسه تکواندو

پومسه تکواندو یک فرم یا پومسه یک الگوی تعریف شده از حرکات دفاع و حمله است که در تکواندو مطرح شده‌است. اصطلاحات کره‌ای هیانگ، پومسه و teul (به معنی “شکل” یا “الگوی”) برای اشاره به اشکال هنرهای رزمی است که معمولاً در هنرهای رزمی کره‌ای مانند تکواندو و تانگ سو انجام می‌شود.

فرم یا پومسه (poomsae) یکی از مهم‌ترین جنبه‌های آموزشی هنرهای رزمی می‌باشد. فرم مجموعه ای از حرکات کلاسیک تکواندو شامل تکنیک‌های ایستادن، دست، پا و جابجایی است که براساس منطق طراحی شده‌اند. البته برخی از اساتید باتجربه فرم‌هایی را شخصاً ابداع کرده اندو به تدریس آن‌ها می‌پردازند. سابقه تاریخی فرم‌ها به قدت هنرهای رزمی است و هیچ هنر رزمی بدون فرم وجود ندارد. در زمان‌های باستان که هنرهای رزمی به صورت مخفی و انفرادی تمرین می‌شد، هنرجویان جهت تمرین تکنیک‌ها و مبارزه ناگزیر از اجرای دفاع‌ها و حملات در مقابل حریفان فرضی بودند، بدین ترتیب فرم‌های اولیه پابه عرصه حیات نهادند. مسابقات پومسه تکواندو به صورت انفرادی (در ۵ رده سنی) و تیمی (در ۲ گروه سنی) برگزار می‌گردد. هدف عمده از تمرین `پومسه هماهنگی فیزیکی، فکری و روحی در هنر جو و انضباط فردی می‌باشد.^[۶]

هانمادانگ

هانمادانگ سبک دیگری در تکواندو است که این شاخه در سال های اخیر طرفداران زیادی را جذب کرده است که دلیل آن جذابیت بیشمار آن در اجرای حرکات و تنوع تمرینات و مسابقات است.

هانمادانگ تکواندو پیشرفت بسیار زیادی داشته و مسابقات بین المللی زیادی در این حوزه برگزار شده است. به طور کلی میتوان گفت هانمادانگ شامل حرکات سرعتی، کوبشی، چرخشی و قدرتی دست و پا است که در آیتم های متنوع مسابقات متعددی را برگزار میکند. شکست اجسام و حرکات پرشی در این شاخه از تکواندو گنجانده شده است. البته باید بدانید که به طور کلی حرکات سرعتی و قدرتی و شکست اجسام در مسابقات پومسه و هانمادانگ به شیوه های مختلفی اجرا میشوند.

کیوروگی

یوروگی شاخه ای از تکواندو است که بیشتر مردم با آن آشنایی دارند. این شاخه از تکواندو در واقع همان مبارزه دو نفره یا fight میباشد که در برنامه های تلویزیونی بیشتر به چشم میخورد.

عده ای از مردم تصور میکنند که تکواندو در مبارزه خلاصه میشود و کسانی که میخواهند وارد این رشته رزمی شوند حتما باید روحیه جنگنده داشته باشند تا بتوانند موفق شوند در حالی که این گونه نیست و شاخه هایی که در پایین آن ها را بررسی کرده ایم شاخه هایی هستند که روی نقاط قوت دیگر بدن تمرکز میکنند و تاکید آن ها بر مبارزه رو در رو نیست.

در سبک کیوروگی تکواندو افراد لوازم مبارزه تن میکنند و با وسایل حفاظتی قوی در مقابل یکدیگر میایستند و تکنیک های دست و پا را اجرا میکنند. قوانینی برای مبارزه تکواندو وجود دارد که در مقاله بعدی درباره قوانین تکواندو بیشتر توضیح خواهیم داد. به دلیل استفاده از لوازم تکواندو با میزان مقاومت در برابر ضربه بالا این رشته کمترین آسیب را نسبت به رشته های رزمی دیگر دارد و خطری جان ورزشکار را تهدید نمیکند. به دلیل ایمنی بالا این شاخه از تکواندو در رشته های المپیکی قرار گرفته است. دوستان یادم رفت بگویم امروزه کلاه و هگو و روپایی تکواندو دیجتالی شده یعنی به هگو یا کلاه مبارز ضربه بخورد خود کامپیوتر امتیاز را ثبت میکند

پانویس

1.  Kang, Won Sik; Lee, Kyong Myung (1999). A Modern History of Taekwondo. Seoul: Pogyŏng Munhwasa. شابک ‎۹۷۸−۸۹−۳۵۸−۰۱۲۴−۴.
2. ↑ “kung fu influence on taekwondo”. White Dragon Dojang.
3. ↑ ^{پرش به بالا به:۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲} «تاریخ تکواندو 1: انسان‌های اولیه تا گوگوریو و شیلا». بایگانی‌شده از اصلی در ۴ اکتبر ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۱ فوریه ۲۰۲۰.
4. ↑ توکل شعار، حمیدرضا، ورزش‌های رزمی و بنیان‌گذاران بزرگ آن، تهران، انتشارات مهر، ۱۳۹۴، ص ۹۵.
5. ↑ KTA (2003), “History”, www.koreataekwondo.org (به انگلیسی) (Korea Taekwondo Association ed.), archived from the original on 5 August 2012, retrieved 25 June 2008 Retrieved on 2007-08-11.
6. ↑ «پومسه www.Iritf.org.ir». www.iritf.org.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۹ مه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۵-۰۹.

منابع

• علی حق‌شناس (۱۳۹۵)، دانشنامهٔ هنرهای رزمی: نخستین دایرةالمعارف ورزش‌های رزمی در ایران، تهران، نشر بوستان.
• حمیدرضا توکل شعار، ورزش‌های رزمی و بنیان‌گذاران بزرگ آن، تهران، انتشارات مهر، ۱۳۹۴.
• جئوراک کیم، تکواندو، ترجمه: قادر شاسب، تهران، انتشارات تلاش، ۱۳۸۱
• آکادمی تکواندو